Viện Y tế Quốc gia Mỹ tuyên bố tham gia phát minh vaccine Covid-19 của Moderna, nhưng hãng dược gạt các nhà khoa học chính phủ khỏi bằng sáng chế.
Hãng dược phẩm Mỹ Moderna hôm 9/11 nộp đơn xin cấp bằng sáng chế vaccine Covid-19 theo công nghệ ARN thông tin (mRNA) của mình. Tuy nhiên, khi xem xét các đơn này, nhóm vận động người tiêu dùng Public Citizen phát hiện Moderna đã gạt tên các nhà khoa học thuộc Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) khỏi một số bằng sáng chế của mình.
Hành động của Moderna trái ngược với tuyên bố của NIH rằng các nhà khoa học của họ đã làm việc chặt chẽ với Moderna ở giai đoạn đầu đại dịch Covid-19 để phát triển vaccine.
NIH đã nộp tài liệu lên Văn phòng Thương hiệu và Sáng chế Mỹ, khẳng định ba nhà khoa học của họ, trong đó có Barney Graham, nhà nghiên cứu vaccine hàng đầu tại Viện Quốc gia về Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm (NIAID), đã phát minh ra các thành phần chính của vaccine Moderna.
Moderna thừa nhận điều này, nhưng khẳng định các nhà khoa học NIH không đồng phát minh ra công nghệ mRNA cũng như các thành phần mRNA được mô tả trong đơn xin cấp bằng sáng chế.
Các loại vaccine và thuốc thường được bảo hộ bởi nhiều bằng sáng chế. Trong trường hợp vaccine mRNA, Moderna nộp đơn xin cấp 4 bằng sáng chế, nhưng chỉ công nhận sự đóng góp của các nhà khoa học NIH ở một bằng.
Public Citizen kêu gọi NIH hành động để khẳng định vai trò của các nhà khoa học chính phủ trong quá trình phát minh vaccine Covid-19 của Moderna. Nếu chứng minh được các nhà khoa học này có vai trò lớn trong quá trình phát minh vaccine, chính phủ Mỹ sẽ có quyền tác động đến giá bán cũng như năng suất sản xuất vaccine Moderna trong tương lai.
Moderna bị các lãnh đạo y tế toàn cầu chỉ trích vì không chia sẻ công thức vaccine rộng rãi hơn để giải quyết tình trạng bất bình đẳng vaccine giữa các nước giàu và nghèo. Một số nhóm kêu gọi chính phủ Mỹ tăng sức ép để buộc Moderna chia sẻ công nghệ vaccine.
“Chúng tôi mong ngài công khai làm rõ vai trò của NIH đối với quá trình phát minh vaccine và giải thích các bước ngài dự định thực hiện để đảm bảo đóng góp của các nhà khoa học liên bang được công nhận đầy đủ, kể cả các biện pháp pháp lý”, Public Citizen viết trong thư gửi Giám đốc NIH Francis Collins.
NIAID hôm 9/11 cho biết sau khi xem xét kỹ lưỡng, họ không đồng tình với quan điểm của Moderna, khẳng định các nhà khoa học NIH cần được coi là nhà phát minh vaccine.
“Gạt các nhà phát minh NIH khỏi đơn xin cấp bằng sáng chế sẽ tước đi lợi ích đồng sở hữu của NIH”, cơ quan này cho hay. Tờ Times dẫn lời một quan chức chính phủ giấu tên cho biết NIH rất ngạc nhiên trước hồ sơ xin cấp bằng sáng chế của Moderna.
Năm ngoái, NIH cấp giấy phép không độc quyền cho một số công ty sử dụng protein gai mà các nhà khoa học chính phủ đã tạo ra từ tháng 1/2020, gần như ngay sau khi Trung Quốc công bố giải trình tự gene của nCoV. Chính phủ Mỹ cũng cấp một phần ngân sách cho Moderna nghiên cứu phát triển và sản xuất vaccine, đồng thời ký thỏa thuận đặt mua trước.
Tranh chấp giữa Moderna và NIH bắt nguồn từ một ngày đầy kịch tính hồi tháng 1/2020, khi các nhà nghiên cứu của chính phủ và nhà khoa học của Moderna làm việc cùng nhau để xác định thành phần protein gai được sử dụng trong vaccine.
“Tất cả bắt đầu từ ngày đó. Vaccine Moderna sẽ không ra đời nếu không có sự đóng góp to lớn của chính phủ Mỹ ở mọi nấc thang của quá trình”, Zain Rivzi, giám đốc nghiên cứu tại Public Citizen, cho hay.
