Mỹ có thể sẽ trải qua cả kịch bản Covid-19 tồi tệ và tươi sáng vào mùa đông này, nhưng các chuyên gia cho rằng tiêm chủng nhiều hơn sẽ dẫn đến ít rủi ro hơn và giúp ngăn chặn trường hợp xấu nhất là xuất hiện biến thể mới vào thời gian tới.
Tháng 12/2020 và tháng 1/2021, Mỹ và nhiều nước trên thế giới đã trải qua những đợt bùng phát Covid-19 nghiêm trọng. Có thời điểm, Mỹ ghi nhận hơn 3.000 ca tử vong do dịch bệnh mỗi ngày. Từ tháng 12/2020 – tháng 2/2021, gần 250.000 người ở Mỹ đã chết vì Covid-19.
Mặc dù vậy, tình hình dịch bệnh vào mùa đông năm nay có thể sẽ rất khác, ít nhất là ở Mỹ. Năm 2020, hầu như chưa có ai được tiêm vaccine Covid-19. Tính đến ngày 7/10, 56% dân số Mỹ đã tiêm chủng đầy đủ, con số này bao gồm 84% người trên 65 tuổi, đối tượng có nguy cơ tử vong do Covid-19 cao hơn. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) sẽ sớm xem xét việc có cho phép tiêm vaccine cho trẻ em dưới 5 tuổi hay không, điều sẽ giúp tăng tỷ lệ tiêm chủng.
Hơn 50% dân số đã tiêm chủng đầy đủ là lý do chính để có thể lạc quan về tình hình Covid-19 trong những tháng tới tại Mỹ. Một số người chưa được tiêm vaccine cũng có khả năng miễn dịch tự nhiên do từng nhiễm SARS-CoV-2.
Trung tâm mô hình hóa kịch bản Covid-19 đã tổng hợp một số dự đoán về số ca bệnh và ca tử vong trong tương lai. Dự đoán cho thấy, số ca tử vong do Covid-19 của Mỹ sẽ giảm đều từ mức trung bình gần 2.000 ca mỗi ngày trong tuần cuối cùng của tháng 9 xuống còn 90 ca tử vong mỗi ngày vào tuần cuối cùng của tháng 2/2022.
Tuy nhiên, dự đoán trên đưa ra trong trường hợp nhiều trẻ em được tiêm chủng và không có biến thể mới dễ lây truyền xuất hiện. Nếu chỉ một số trẻ em được tiêm vaccine và một biến thể mới trở nên áp đảo, diễn biến dịch bệnh vào mùa đông tới có thể sẽ khác. Trung tâm mô hình hóa kịch bản Covid-19 dự đoán rằng nếu theo kịch bản đó, Mỹ sẽ ghi nhận khoảng 650 ca tử vong mỗi ngày vào cuối tháng 2/2022 và có xu hướng tăng lên.
Cả hai kịch bản trên có thể diễn ra ở những nơi khác nhau. Những khu vực có khả năng miễn dịch cao, cho dù do tiêm chủng hay từng lây nhiễm, sẽ trải qua một mùa đông dễ dàng hơn. Nhưng vẫn còn rất nhiều người, ở những khu vực như thị trấn hoặc vùng lân cận, nơi có khả năng miễn dịch thấp, sẽ phải đối mặt với một mùa đông khó khăn hơn nhiều.
Kịch bản tươi sáng
Tỷ lệ tiêm chủng cao sẽ giúp cải thiện tình hình dịch bệnh vào mùa đông. Các yếu tố khác như mức độ di chuyển của người dân và thực hiện giãn cách xã hội sẽ đóng một vai trò nhất định, nhưng không có điều gì tác động mạnh mẽ đến diễn biến Covid-19 vào mùa đông bằng tỷ lệ tiêm chủng.
Tới nay, khoảng 75% người Mỹ từ 12 tuổi trở lên đã tiêm ít nhất một mũi vaccine. Đặc biệt, 95% người trên 65 tuổi đã tiêm ít nhất một mũi vaccine và chính phủ liên bang đã cho phép tiêm liều tăng cường cho nhóm tuổi này.
Chính quyền Tổng thống Joe Biden, các tiểu bang, thành phố và doanh nghiệp đang nỗ lực để khuyến khích nhiều người đi tiêm chủng hơn. Tỷ lệ tiêm chủng hàng ngày của Mỹ hiện vẫn thấp hơn nhiều so với mức cao nhất là hơn 3 triệu liều vaccine hồi tháng 4, nhưng đã tăng lên trong vài tháng qua, từ trung bình khoảng 500.000 liều vaccine mỗi ngày vào giữa tháng 7 lên khoảng 950.000 liều mỗi ngày vào đầu tháng 10.
“Tỷ lệ tiêm chủng đang tăng lên, kết hợp với khả năng miễn dịch tự nhiên sẽ mang lại sự bảo vệ ngày càng tăng. Trẻ em sẽ sớm đủ điều kiện để tiêm vaccine. Ngay cả khi trẻ em đã đi học trở lại, chúng tôi không ghi nhận những đợt bùng phát lớn. Đây là những dấu hiệu cho thấy chúng ta có thể vượt qua dịch bệnh trong mùa đông này”, Jennifer Kates, giám đốc chính sách y tế toàn cầu tại tổ chức Kaiser Family Foundation (KFF), cho biết.
Mỹ đang bước vào một giai đoạn mới của đại dịch. Không thể ngăn tất cả các ca lây nhiễm, nhưng mục tiêu là ngăn ngừa càng nhiều ca mắc bệnh nghiêm trọng càng tốt để tránh các bệnh viện trở nên quá tải, một tình huống xấu đã xảy ra tại nhiều khu vực của Mỹ trong mùa hè vừa qua.
Các loại vaccine Covid-19 tiếp tục cung cấp khả năng bảo vệ mạnh mẽ trước SARS-CoV-2 cho hầu hết mọi người. Theo Vox, càng nhiều người được tiêm chủng, chúng ta càng có nhiều khả năng trở lại cuộc sống bình thường mà không phải chịu rủi ro về sức khỏe vì các bệnh viện quá tải.
Kịch bản tồi tệ
Tuy nhiên, vẫn có những xu hướng có thể dẫn đến một mùa đông tồi tệ hơn tại Mỹ. Khi đó, nhiều người Mỹ vẫn không được bảo vệ trước Covid-19, dễ bị tổn thưởng bởi biến thể Delta hoặc một biến thể mới nguy hiểm hơn.
Theo cuộc thăm dò vào tháng 9 của KFF, khoảng 12% người Mỹ nói rằng họ “chắc chắn không” tiêm chủng trong bất kỳ trường hợp nào. Họ dường như không thể bị lay chuyển bởi bất kỳ lời khuyến khích hoặc yêu cầu nào.
Nhiều bậc phụ huynh cũng tỏ ra do dự khi cho con đi tiêm chủng, ngay cả sau khi vaccine dự kiến được FDA chấp thuận. Theo cuộc thăm dò của KFF, 32% cha mẹ cho biết họ sẽ xem xét về việc này, 7% nói rằng sẽ chỉ cho con đi tiêm chủng nếu được yêu cầu, và 24% nói rằng “chắc chắn không” cho con đi tiêm vaccine.
Vì vậy, sẽ có những người dân vẫn dễ bị tổn thương bởi Covid-19. Mỹ dường như chưa đạt được tỷ lệ tiêm chủng đủ cao để ngăn chặn hoàn toàn sự lây truyền của virus. Thậm chí việc tiêm chủng cho nhiều trẻ em hơn cũng không giúp ích bằng việc tiêm vaccine nhiều hơn cho người trưởng thành để giảm số ca mắc bệnh nghiêm trọng.
“Ngay cả ở những bang có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất tại Mỹ, vẫn sẽ có một bộ phận dân số dễ bị tổn thương trước SARS-CoV-2. Không có tiểu bang nào đạt đến mức độ miễn dịch cộng đồng để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, điều đó thậm chí có thể không thực hiện được do sự xuất hiện của biến thể siêu lây nhiễm Delta”, Josh Michaud, phó giám đốc phụ trách chính sách y tế toàn cầu của Kaiser Family Foundation, cho biết.
Tuy nhiên, những nơi khác nhau sẽ có mức độ dân số dễ bị tổn thương khác nhau, tùy thuộc vào khả năng miễn dịch. Một số tiểu bang đã tiêm chủng cho hơn 99% dân số trên 65 tuổi, trong khi đó tỷ lệ này ở những bang như Tây Virginia và Wyoming là khoảng 80%, nghĩa là nhiều người có nguy cơ mắc Covid-19 cao vẫn chưa có khả năng miễn dịch.
Quận Wayne, bang Michigan, được coi là nơi dân số rất dễ bị tổn thương bởi Covid-19. Tỷ lệ tiêm chủng của quận là 46%, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ chung của tiểu bang và cứ 4 người trên 65 tuổi thì có 1 người chưa được tiêm chủng.
Bill Hanage, nhà dịch tễ học tại Đại học Harvard, cho rằng đây là lý do các ổ dịch mới tiếp tục xuất hiện ngay cả ở những khu vực có tỷ lệ tiêm chủng cao. “Một lý do quan trọng là sự tập trung của những người dễ bị tổn thương. Nếu 95% dân số trong khu vực đã tiêm chủng, nhưng 5% chưa tiêm vaccine tụ tập trong một không gian kín, điều đó sẽ không tốt”, ông Hanage nói.
Bởi vậy, Mỹ có thể sẽ trải qua cả kịch bản tồi tệ và kịch bản tươi sáng vào mùa đông này, tùy thuộc vào từng đối tượng và từng khu vực. Tuy nhiên, các chuyên gia đều đồng tình với quan điểm rằng tiêm chủng nhiều hơn sẽ dẫn đến ít rủi ro hơn và giúp ngăn chặn trường hợp xấu nhất vào mùa đông nếu việc tiêm chủng bị chậm lại.
“Trường hợp xấu nhất là một biến thể mới xuất hiện. Nếu mọi người mất cảnh giác, chúng ta có thể thấy một đợt bùng phát dịch khác, đặc biệt là khi mùa đông đang đến”, bà Kates nói.
