Pennsylvania, Nevada, Georgia, Ohio và Wisconsin được coi là 5 chiến địa quan trọng với đảng Cộng hòa và Dân chủ trong cuộc đua giành quyền kiểm soát Thượng viện.
Cuộc bầu cử giữa kỳ Mỹ diễn ra ngày 8/11, với hầu hết các kết quả thăm dò từ đầu năm đều dự báo phe Cộng hòa thắng lớn. Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Joe Biden cũng như đảng Dân chủ đều suy giảm trong bối cảnh lạm phát tại Mỹ tăng vọt, lượng người nhập cư cao kỷ lục và tình trạng bạo lực hình sự gia tăng.
Đảng Cộng hòa được dự báo sẽ dễ dàng giành lại thế đa số tại Hạ viện, nhưng cuộc đua ở Thượng viện sẽ gay cấn hơn rất nhiều, do 100 ghế tại Thượng viện đang được chia đều cho hai đảng.
Người Mỹ sẽ bầu lại 35 ghế Thượng viện trong đợt bầu cử giữa kỳ năm nay, trong đó đảng Dân chủ phải bảo vệ 14 ghế, trong khi phe Cộng hòa phải giữ 21 ghế. Nếu phe Cộng hòa giữ được các ghế này và giành thêm một ghế thượng nghị sĩ, họ sẽ kiểm soát Thượng viện và có thể chặn hầu hết chương trình nghị sự của Tổng thống Biden trong hai năm tới.
Giới quan sát cho rằng ít nhất 8 ghế Thượng viện có tính cạnh tranh, nhưng cuộc đua hướng đến kiểm soát cơ quan này khả năng cao được quyết định bằng 5 bang chiến địa Pennsylvania, Nevada, Georgia, Ohio và Wisconsin.
Pennsylvania
Tại bang Pennsylvania, ứng viên đảng Dân chủ John Fetterman từng dẫn trước đáng kể so với đối thủ Cộng hòa Mehmet Oz, nhưng lợi thế này dần bị thu hẹp trước thềm cuộc bầu cử, khiến cuộc đua vào ghế thượng nghị sĩ bang trở nên gay cấn.
Fetterman và Oz hướng đến thay thế vị trí một thượng nghị sĩ Cộng hòa chuẩn bị nghỉ hưu, với đảng Dân chủ coi đây là mục tiêu hàng đầu trong nỗ lực “đổi màu” ghế.
Oz bị đảng Dân chủ cáo buộc là người đầu cơ chính trị, do ông này sinh sống ở New Jersey nhưng lại vận động tranh cử tại Pennsylvania. Ông có quan điểm chống phá thai và lên án Tổng thống Biden “chi tiêu bừa bãi” cho nền kinh tế.
Fetterman, phó thống đốc Pennsylvania, đột quỵ vào tháng 5 và đang bình phục. Trong cuộc tranh luận trực tiếp với Oz trên truyền hình hồi tháng 10, Fetterman đã không thể hiện tốt, càng khiến tỷ lệ ủng hộ ông suy giảm.
Nevada
Tại Nevada, ứng viên đảng Cộng hòa Adam Laxalt đang dẫn trước đối thủ thượng nghị sĩ Dân chủ Catherine Cortez Masto 0,6 điểm phần trăm trong trung bình các khảo sát do RealClearPolitics thực hiện gần đây.
Khoảng 30% dân số bang Nevada là người Mỹ Latin. Các chiến lược gia Dân chủ đã lên tiếng cảnh báo khi có nhiều cử tri Mỹ Latin dọa không bầu cho Cortez Masto, dù bà là nữ thượng nghị sĩ gốc Latin đầu tiên.
“Điều đó khiến tôi trằn trọc mỗi đêm”, Melissa Morales, chủ tịch Ủy ban Hành động Chính trị (PAC) Somos ủng hộ Masto, nói với NBC. “Điều tôi đang cân nhắc là liệu các cử tri gốc Latin có thực sự đi bỏ phiếu năm nay? Nếu tỷ lệ đi bầu cao, chúng tôi sẽ thắng ở Nevada”.
Trong khi đó, Ủy ban Thượng viện Quốc gia đảng Cộng hòa mở chiến dịch chạy quảng cáo bằng tiếng Tây Ban Nha, tập trung công kích hồ sơ tư pháp hình sự của Cortez Masto khi bà còn là tổng chưởng lý bang.
Cortez Masto nhấn mạnh vào quyền phá thai của phụ nữ, còn Laxalt tìm cách đánh vào lo ngại về lạm phát của người dân. Đây cũng là chiến thuật hiệu quả của cả hai đảng tại các bang khác.
Georgia
Cuộc đua ở Georgia được đánh giá là gay cấn nhất mùa bầu cử giữa kỳ Mỹ năm nay, với thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Raphael Warnock đối đầu với Herschel Walker, ứng viên được cựu tổng thống Cộng hòa Donald Trump ủng hộ. Walker đang dẫn trước Warnock 1,4 điểm phần trăm trong trung bình các khảo sát.
Walker là cựu ngôi sao bóng bầu dục Mỹ và từng vướng vào hàng loạt bê bối, trong đó có bạo lực gia đình. Ứng viên đảng Cộng hòa tập trung vận động về kinh tế, ủng hộ cấm phá thai, nhưng lại bị “phản đòn” khi có những thông tin ông từng chi tiền cho hai bạn gái phá thai trong quá khứ.
Trong khi đó, Warnock, mục sư tại nhà thờ thành phố Atlanta, nơi từng được dẫn dắt bởi mục sư Martin Luther King, giành chiến thắng bất ngờ trong cuộc bầu cử đặc biệt đầu năm 2021 để đại diện bang Georgia tại Thượng viện, với nhiệm kỳ đến tháng 1/2023, mang lại thế đa số cho đảng Dân chủ. Ông hướng đến cắt giảm phí thuốc kê theo toa, ứng phó biến đổi khí hậu và khôi phục quyền phá thai của phụ nữ.
Nếu không ứng viên nào nhận được hơn 50% phiếu bầu trong cuộc bầu cử tại Georgia, một cuộc bỏ phiếu tiếp theo sẽ diễn ra ngày 6/12.
Ohio
Tại Ohio, cuộc đua để thay thế thượng nghị sĩ Cộng hòa Rob Portman về hưu được coi là cơ hội tốt nhất để đảng Dân chủ chiếm ghế. Tuy nhiên, ứng viên Cộng hòa J.D. Vance vẫn duy trì được thế dẫn trước sít sao trước đối thủ Dân chủ Tim Ryan, nghị sĩ đại diện Ohio từ năm 2003.
Trong 15 cuộc thăm dò gần đây, Ryan chỉ đánh bại Vance, nhà đầu tư mạo hiểm tại Thung lũng Silicon, hai lần. Vance còn là luật sư, chính trị gia và tác giả một cuốn hồi ký.
Kinh tế là vấn đề được các cử tri Ohio quan tâm hàng đầu, với lạm phát và chi phí sinh hoạt đang đe dọa cuộc sống của người dân, tiếp đó là phá thai.
“Là ứng viên Cộng hòa lúc này sẽ cảm thấy tốt hơn là một ứng viên Dân chủ”, Brent Buchanan, nhà phân tích của công ty thăm dò ý kiến Cygnal, nói. “Trong bối cảnh hiện tại, cử tri sẽ lựa chọn những ứng viên và vấn đề ưu tiên ảnh hưởng trực tiếp đến họ. Điều này sẽ thúc đẩy cử tri còn do dự hướng đến ứng viên Cộng hòa”.
Wisconsin
Tại Wisconsin, thượng nghị sĩ Cộng hòa Ron Johnson bắt đầu vượt lên dẫn trước đối thủ Dân chủ Mandela Barnes từ giữa tháng 9, với tỷ lệ ủng hộ cao hơn 3,3 điểm phần trăm trong trung bình 16 khảo sát gần nhất.
Kết quả cuộc thăm dò gần đây của Fox News cho thấy 44% cử tri Wisconsin cho rằng lập trường chính trị của Barnes “quá cực đoan”, trong khi chỉ 43% nghĩ như vậy với Johnson.
Phó thống đốc Wisconsin Barnes đang bị cáo buộc nhẹ tay với tội phạm, chủ yếu vì ông khuyến khích giảm bớt các điều kiện bảo lãnh tại ngoại cho người vi phạm pháp luật. Trong khi đó, Johnson từng tuyên bố không ủng hộ vaccine Covid-19 và hoài nghi kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020.
“Dưới thời Mandela Barnes, Wisconsin đã thả 784 tội phạm bạo lực về với cộng đồng”, Johnson công kích đối thủ trên Twitter. “Trong đó có 270 kẻ giết người và có ý định giết người. Các chính sách của Mandela Barnes khiến cộng đồng của chúng ta gặp nguy hiểm hơn. Ông ấy quá cực đoan cho Wisconsin”.
Cựu tổng thống đảng Dân chủ Barack Obama, vận động cho Barnes trong những ngày cuối chiến dịch, chỉ trích Johnson là “hiểu rõ việc giảm thuế cho phi cơ riêng hơn là đảm bảo cho những người lớn tuổi có thể nghỉ hưu đàng hoàng và được tôn trọng”.
Ngoài Thượng viện, cử tri Mỹ cũng sẽ bầu lại toàn bộ 435 ghế Hạ viện trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm nay.
Đảng Dân chủ đang chiếm thế đa số tại Hạ viện, với 220 ghế, còn đảng Cộng hòa chiếm 212 ghế. Ba ghế còn lại đang trống do hạ nghị sĩ Jackie Walorski, bang Indiana, qua đời tháng 8/2022, ông Charlie Crist, bang Florida, từ chức trong cùng tháng để tập trung tranh cử thống đốc bang và ông Ted Deutch từ chức ngày 30/9 để làm CEO một nhóm lợi ích.
Cục diện của Hạ viện có thể được quyết định bởi 12 khu vực bầu cử ở 12 bang gồm Alaska, Arizona, California, Florida, Iowa, Kansas, Maine, New York, Ohio, Oregon, Rhode Island và Virginia. Tuy nhiên, giới quan sát độc lập cho rằng cuộc đua ở Hạ viện sẽ không có nhiều kịch tính, do đảng Cộng hòa khả năng cao sẽ giành được thêm tối thiểu 6 ghế để kiểm soát cơ quan này.
